Evolucija inteligencije čovjeka

Knjiga Evolucija inteligencije čovjeka polazi od temeljne pretpostavke evolucijske psihologije, prema kojoj je inteligencija čovjeka rezultat evolucijskih procesa jednako kao što su to anatomske strukture i fiziološki procesi ljudskog tijela. Kroz četiri poglavlja prikazani su osnovni koncepti, teorijske postavke i rezultati empirijskih istraživanja evolucije inteligencije čovjeka. Teorija evolucije omogućava razumijevanje nastanka, evolucijskih promjena i razvoja čovjeka i njegovih karakteristika. Predstavlja osnovu na kojoj se grade sve teorije koje nastoje objasniti evoluciju inteligencije. Stoga su u prvom poglavlju prikazani osnovni koncepti moderne teorije evolucije: sintetička teorija evolucije, ljudski genom, mutacije, genski pomak, prirodna selekcija, selekcijski pritisak i adaptacija. U drugom poglavlju prikazane su neke konceptualne i operacionalne definicije korištene u istraživanjima evolucije inteligencije. U trećem poglavlju ukratko su prikazane promjene mozga, ponašajnih dostignuća i inovacija nekoliko fosilnih hominina i Homo sapiensa. Iz pregleda se može jasno uočiti koevolucija mozga i ponašanja. Milionima godina tokom evolucije odigravale su se glavne adaptacije koje su mijenjale i oblikovale mozak hominoida i njegovih prethodnika. U četvrtom poglavlju prezentirane su danas dominantne teorijske konceptualizacije evolucije ljudske inteligencije. Najprije, prikazana je teorija neuropsihologa Donalda Merlina, koji evoluciju uma rekonstruiše kroz tri glavne tranzicije − od epizodičke, karakteristične za primate, do teorijske ekskluzivne samo za savremenog čovjeka. Arheolog Steven Mithen objasnio je evoluciju inteligencije koristeći metaforu povijesnog razvoja arhitekture katedrale. U nastavku je data teorijska konceptualizacija evolucije inteligencije glavnih predstavnika tzv. Santa Barbara tradicije u evolucijskoj psihologiji, psihologinje Lede Cosmides i antropologa Johna Toobya. Evolucijskom psihologijom dominira tzv. model švicarskog noža, prema kojem je um sastavljen od velikog broja evoluiranih modula, specijalizovanih za određeni domen. Međutim, masivna modularnost ne može objasniti određene aspekte inteligencije, prije svega snalaženje u novim situacijama ili rješavanje problema na novi način. Stoga je evoluirala opšta inteligencija. Četvrto poglavlje završava prikazom evolucije inteligencije u okviru evolucijske edukacijske psihologije, nove discipline koja primjenjujući načela evolucijske teorije nudi teorijska objašnjenja ne samo evolucije inteligencije nego i savremenog obrazovanja.